Akvaryuma başlarken: Acemilere ASLA uygun olmayan canlılar

Kırmızı yapraklı bitkiler: Hassas ve ek besine (demir) ihtiyaç duyan bitkilerdir. Özel ışıklandırma isterler.

Mono (Monodactylus spp.): Acısu (tuzlusu olamayacak kadar az, tatlısu olamayacak kadar çok tuz içeren su) balığıdırlar. Çok büyürler. Dayanıklıdırlar ve bakımları da kolay sayılır, ancak acısu akvaryumu için hem tuzlu, hem de tatlısu tecrübesi gerekir.

Okçu balık (Toxotes spp.): Acısu balığıdırlar. Mono kadar büyümeseler de onunla hemen hemen aynı sebeplerden acemilere uygun değillerdir.

Scat/Argus (Scatophagus türlerinin hepsi ama özellikle Scatophagus argus): Acısu balığıdırlar. Mono ile aynı sebeplerden acemilere uygun değillerdir.

Çamur zıpzıpı, mudskipper (Oxudercinae alt-ailesindeki tüm balıklar): Gobi çeşididirler. Balıkla semender arasında görünüş ve özellikleri vardır. Acısu balığı olsalar da düpedüz tuzlu olan sularda da yaşarlar. Hassaslık seviyelerini bilmiyorum; ama acısu ve semender tecrübesi olmadan bakılmamalı.

Balon balıkları, puffer (Tetraodontidae ailesinin tamamı): Hassas, korkak ama zehirli ve güçlü balıklardır. Bazı türlerinin sudan asla çıkarılmaması gerekir. Tuzlusuda ve acısuda yaşayan türleri vardır. Ayrıca yem olarak salyangoz vermek gerekir ki su ya da kara salyangozu yetiştirmek ve üretmek çok zor olmasa da (hatta bazı türleri saymazsak aşırı kolay olsa da) onun için ayrı bir kap ayıracak/ayırabilecek insan sayısı da sınırlıdır. (İmkanı olmayanlara bir şey demiyorum ama imkanı olup da yapmayı tercih etmeyecekler başlamadan bıraksın bu hobiyi bence)

Mürenler (Muraenidae ailesinin tamamı): "Tatlısu müreni" adıyla satılan ve aslında acısuda yaşayan türleri ile, tuzlusuda yaşayan türleri olan bir yılanbalığı ailesidir. (Klasik yılanbalıklarından nasıl ayırt edebileceğiniz aşağıdaki resimde):

Mürenlerin yeni başlayanlar için uygun olmamasının üç temel sebebi vardır: 1-Bakımları zordur. 2-Tehlikelidirler. Genellikle saldırgan olmasalar da akvaryuma elinizi sokmanız pek mümkün olmaz. 3-Balık olmalarına rağmen yılan doğasına da sahiptirler. Yani kapaksız ya da kapağı üstünü tam kapatmayan bir akvaryumdan kaçmaları an meselesidir. İşin iyi yanı; eğer elinizi kurtarmayı başarırsanız yılan gibi kolunuza filan dolayabilirsiniz.

Piranha ve pacu (ot piranhası/otçul piranha) türleri (Serrasalmidae ailesinin tamamı): Tetraların yakın akrabası olan bu canlılar, ne yazık ki onlar gibi acemilere uygun değildir. Canlı yem vermek gerekmez, bir çok yemi kabul ederler. Sanıldığı kadar tehlikeli de değildirler. Ama sonuçta saldırgan balıklardır ve bakımları zordur. Ayrıca çoğu garip boyutlara ulaşabildiği, geri kalanı da sürü balığı olduğu için geniş akvaryumlar gerektirirler.

Afrika çiklitleri (Pseudocrenilabrinae alt-ailesinin tamamı): Saldırgan, hassas ve bakımları zor olan balıklardır. Çoğu kişiyi görüntüleri ve garip gurup davranışlarıyla büyüleseler de, acemilere asla uygun değildirler. Ayrıca, bölgeci balıklardır ve 200 litre akvaryumu bile size dar edebilirler.

Kemikdilliler (Osteoglossiformes takımının tamamı): Büyük, saldırgan ve zor bakımlı balıklardır.

Elektrik balıkları (Gymnotiformes ailesinin tamamı): Yaydıkları elektrik insana zarar verecek düzeyde olmasa da bakımları ve bulunmaları zordur, ayrıca hassas balıklardır.

Yılan balıkları (Anguilliformes takımının tamamı -mürenler de dahil- ile birlikte Synbranchiformes -Bataklık yılanbalıkları- takımının tamamı): Mürenlerle hemen hemen aynı nedenlerle acemilere uygun değillerdir. İyi haber, sıradan yılanbalıkları genelde saldırgan değildir.

Kıkırdaklı balıklar (Chondrichthyes sınıfının tamamı; vatozlar ve köpekbalıkları): Hassas ve pahalı canlılardır.

Acara ve cichlasoma'lar (Cichlasomatinae alt-ailesinin tamamı): Saldırgan balıklardır ve büyük alan isterler.

Astronot balığı, oscar (Astronotinae alt-ailesinin tamamı ama özellikle Astronotus ocellatus): Saldırgan ve büyük balıklardır.

Discus (Symphysodon spp.): Hassas ve bakımları çok zor, ayrıca oldukça pahalı balıklardır. Yem bile seçerler.

Taş mercanlar (Scleractinia takımının tamamı): Az da olsa bakımları zordur, dolayısıyla az da olsa tuzlusu tecrübesi isterler.

Aslan balığı/Akrep balığı (Pterois spp.): Zehirli ve saldırgan bir balıktır, tek ve oldukça büyük bir akvaryumda tutulması gerekir. Ayrıca hassastır.

Deniz atı (Hippocampus spp.): Hassas ve zor bakımlı balıklardır. Yemlerini çok yavaş yedikleri için başka balıklara kaptırırlar. Ama akvaryumda üretimleri çoğu deniz balığına göre kolaydır.

Teraryuma başlarken: Acemilere uygun canlılar

Grammostola rosea: Acemilere uygun iki tarantula türünden biridir. Görünüşü sadedir ve sakin mizaçlıdır; zehri yok denecek kadar azdır.

Meksika kırmızı dizli tarantulası (Brachypelma smithi): Acemilere uygun iki tarantula türünden biridir. Görünüşe rosea'ya göre daha renklidir ve sakin mizaçlıdır. Zehri az olmakla birlikte,ısırmak yerine tüylerini batırmayı tercih eder.

İmparator akrep (Pandinus imperator): Acemilere uygun tek akrep türüdür. Zehir seviyesi arıyla aynıdır. Bir çok teraryum canlısından farklı olarak, grup halinde bakılabilir.

Dev Afrika salyangozu (Achatina fulica): Devasa boyutlara ulaşan, hatta kendini sevdiren bir salyangozdur.

Zehirli ok kurbağası (Dendrobatidae ailesinin tamamı): Doğada en zehirli canlılardan biriyken, teraryum ortamındakilerde hiç zehir yoktur. Bunun nedeni, yedikleri özel bir böcekten zehir üretmeleridir.

Afrika pençeli kurbağası (Xenopus laevis): Acemilere uygun, zorunda olmadıkça sudan çıkmayan bir kurbağadır. Bakımı kolaydır, pek çok teraryum canlısından farklı olarak kıyma, ölü balık gibi yemlerle beslenebilir. Elinize alırsanız kaçırmamaya dikkat edin, ilk yapacağı karanlık bir yere girmek olur. Yatağın altından çıkarıp yeniden akvaryuma koyana kadar canım çıkmıştı. Satıcılarda genellikle albino bulunur, wild type ve diğer morph'ları bulmak zordur. "Wild type buldum" diye sevinirseniz de, hayvana dikkat edin. Büyük ihtimalle Afrika pençeli kurbağası değil, Afrika cüce kurbağası'dır. (Hymenochirus sp.)

Kaplan semender (Ambystoma tigrinum): Zaten neredeyse hepsinin bakımı kolay olan (Axolotl hariç) semender türlerinin bakımı en kolaylarından biridir. (Axolotl-Ambystoma mexicanum hariç)

Ateş karınlı semender (Cynops türlerinin hepsi ama özellikle Cynops orientalis ve Cynops pyrrhogaster): Zaten neredeyse hepsinin bakımı kolay olan (Axolotl hariç) semender türlerinin en kolay bulunanlarından biridir.

Sakallı ejder (Pogona vitticeps): Bakımı en kolay kertenkelelerdendir. Hem etçil, hem otçul beslendiği için sadece etçil beslenen kertenkelelerden daha kolay ve ucuza bakılabilir. (İlk fırsatta edinmeyeceğim nadir canlılardan biri olmasının sebebi, "normal" morph'unu sevmemem.) Ayrıca diğer Pogona türlerinin de bakımı kolaydır. Gündüz aktif bir çöl keleri olduğundan UV ihtiyacı vardır.

Canlı yemler: "Canlı yem" olan kurtçuk ve hamamböceklerinin hepsi ucuz ve kolay bakımlıdır.

Madagaskar tıslayan hamamböceği (Gromphadorhina portentosa): Kimileri canlı yem olarak kullansa da, evcil hayvan olarak da beslenebilir. Diğer hamamböcekleri kadar çok üremez ama tıpkı onlar gibi yem ayırt etmez. (Canlı yemi kabul etmez muhtemelen). Diğer hamamböceklerine oranla devasa olan boyutu ve renkleriyle, gerçekten hoş bir canlıdır.

Leopar keleri, leopar geko (Eublepharis macularius): Bakımı en kolay geko türlerindendir. Diğer bir çok gekonun aksine cama, hatta plastiğe tırmanamaz. (Ama tahta ve strafora tırmanır). Çok uysal, dayanıklı ve bazı özel morph'lar haricinde diğer sürüngenlerin çoğuna göre daha ucuzdur. Zor da olsa, kuru yeme alıştırılabilir.

Gün keleri, day gecko (Phelsuma türlerinin hepsi): Oldukça küçük ve oldukça büyük türleri olan, gündüzleri aktif bir gekodur. Cama tırmanabilir, bu yüzden kapalı teraryumda tutulmalıdır ve çoğu gekonun aksine gündüz canlısı olduğundan UV ihtiyacı vardır. Ayrıca, leopar kelerin aksine çöl değil, yağmur ormanı teraryumunda tutulması gerekir.

Tepeli keler, crested gecko (Correlophus ciliatus): İlginç görünüşlü bir gekodur. Gece canlısı olduğundan UV ihtiyacı yoktur. Koruma altında ve satışı sınırlandırılmış bir türdür.

Boa yılanları: Belki de acemilere uygun olan en tehlikeli ve bakımı zor canlıdır. Listedeki diğer türlerin aksine, astronomik boylara erişebilir. (Türüne göre) Önemli not: Ağaç boaları olarak da bilinen ağaç pitonları acemilere ASLA uygun değildir.

Ball python, kraliyet pitonu (Python regius): Bakımı en kolay ve en uysal, muhtemelen de en küçük piton türüdür. Normalde pitonlar boa yılanlarından daha fazla büyürken, bunlar boa boyuna dahi ulaşamayabilir. Dayanıklıdırlar.

Mısır yılanı (Pantherophis guttatus/Elaphe guttata): Bakımı çok kolay, uysal ve yüzlerce morph'u olan bir yılandır. Kimisi saldırgan olabilse de (kişilik bozukluğu gibi düşünün) ısırması bırakın kanatmayı, acıtmaz bile.

Süt yılanı (Lampropeltis triangulum): Mısır yılanıyla hemen hemen aynı özelliklere sahiptir, ayrıca adına rağmen süte gelmez ya da süt içmez. (Hayvanın kafasını süte sokar, yemini süte bular veya ağzına biberon dayarsanız içebilir tabii)

Kral yılan (Lampropeltis getula): Özellikleri mısır ve süt yılanlarıyla hemen hemen aynıdır ama onlar kadar fazla morph'u yoktur. Hatta muhtemelen morph'u yoktur, alt türleri olduğunu biliyorum.

CST, Çin yumuşak kabuklu kaplumbağası, Chinese softshell turtle (Pelodiscus sinensis): Son zamanlarda satıcılarda "Nil kaplumbağası" olarak satılmaya başlandılar. Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis) olmasalar da, yakın akraba ve aynı tipte kaplumbağalardır. Çok hassas olmaları ve ince kum gerektirmeleri dışında, bakımları kolaydır. Su seviyesi az olmalıdır.

Kırmızı yanaklı ve sarı karınlı su kaplumbağaları (Trachemys scripta): Bu ikisi aynı türün alt türleridirler. Dolayısıyla satıcılarda birbirlerine karışmış ya da melez halde bulunabilirler. (Bu melezlenme özünde aynı türün bireyleri arasında olduğundan, hayvandan yavru alınabilir) Bu kaplumbağalar çok büyürler ve çok su isterler. Dolayısıyla geniş su alanı olan bir aquateraryumda mutlu olurlar. Ayrıca, görünüşlerinin aksine hassastırlar. (Belki de bu listedeki en hassas canlı bile olabilirler)

Harita kaplumbağaları (Graptemys türlerinin hepsi ama özellikle Graptemys geographica ve Graptemys pseudogeographica): Kırmızı yanak ve sarı karınlara benzerler, biraz daha az büyürler ve bakımları daha kolaydır. Ne yazık ki ülkemizde bulmak şimdilik o kadar da mümkün değildir.

Çamur kaplumbağası, musk turtle (Sternotherus türlerinin hepsi ama özellikle Sternotherus odoratus): Dayanıklı ve büyük kaplumbağalardır. Evden çok, dışarıda bakıma uygundurlar. (Havuz bakımına)

Trakya tosbağası, Hermann's tortoise (Testudo hermanni): Dışarıda bakıma uygun bir kara kaplumbağası çeşididir. Ülkemizde de, sadece Trakya'da da olsa doğal olarak yaşar.

Mahmuzlu akdeniz tosbağası (Testudo graeca): Türkiye'nin her yerinde yaşayan hoş bir türdür. Dışarıda bakıma uygundur.

Çerçeveli tosbağa, marginated tortoise (Testudo marginata): Dışarıda bakıma uygun bir kaplumbağadır. Ülkemizde doğal olarak bulunup bulunmadığını bilmiyorum ama buna benzer bir kaplumbağa görmüştüm daha önce. Tabii büyük ihtimalle mahmuzlu Akdeniz tosbağasıydı.

Akvaryuma başlarken: Acemilere Uygun Canlılar

Canlıdoğuranlar (Poecilidae): Üretimleri ve bakımları kolaydır. Bitkili akvaryumlarda mutlu olurlar.

Tetralar (Characidae): Uysal ve minyatür piranhalar olarak tanımlayabileceğimiz, dayanıklı ve güzel balıklardır. (Gerçek piranhalar da Characidae ailesi içinde sınıflanır)

Cüce çiklitler: Güney Amerika kökenli, küçük boylu ve uysal çiklit türleridir. Bakımları kolaydır ve karma akvaryuma uygundurlar.

Melek balığı (Pterophyllum scalare): Güney Amerika kökenli, barışçıl çiklitlerdir. Ağızlarına sığmayacak boydaki balıklarla, en az 50 cm. yüksekliği ve 200 lt. olan bir akvaryumda bakılmalıdırlar.

Kedibalıkları, yayıngiller (Siluriformes): Dayanıklı ve barışçıl balıklardır. Japon balığından Afrika çiklitlerine kadar her balıkla birlikte bakılabilirler.

Labirentli balıklar=Gurami ve betalar (Anabantoidei): Atmosferdeki oksijeni kullanabilen, az miktarda hırçın ama yine de barışçıl balıklardır. Küçücük su birikintilerinde dahi yaşayabilirler.

Su salyangozları: Bakımları son derece kolay, dayanıklı ve çok hoş türleri olan canlılardır.

Tatlısu midyeleri: Ek yeme ihtiyacı olmayan, doğal filtre görevi gören bir hayvancağızdır. Ek bakıma ihtiyacı yoktur.

Cüce kerevitler (Cambarellus): Bakımları kolay, barışçıl kerevitlerdir.

Yelpaze karidesleri (Atyopsis ve Atya türleri): Suyu süzerek beslenen, büyük boyutlu karideslerdir.

Ateş karidesleri (Neocaridina heteropoda): Yüzlerce renk varyetesi olan bir türdür. Bu varyeteler kiraz, sakura, rili gibi kendi içinde de ayrı sınıflanır. Bakımları ve üretimleri çok kolaydır.

Sazansılar (Cypriniformes): Bakımları çok kolay ve dayanıklı balıklardır. Barbus, danio ve Japon balığı gibi pek çok türü içerir.

Moss türleri: Bakımları kolay, dayanıklı bitkilerdir.

Yüzey bitkileri: Bakım ve üretimleri kolay bitkilerdir.

Yumuşak mercanlar (Alcyonacea): Bakımları en kolay mercanlardır. Ayrıca bilimsel olarak anemonlarla aynı sınıfta yer alırlar. (Düşük zehir seviyeli anemonlar da yeni başlayanlara uygundurlar)

Damsel (Pomacentridae ailesindeki Premnas ve Amphiprion haricindeki tüm cinsler): Bakımı kolay bir kaç deniz balığı çeşidinin ortak adıdır.

Gobi, kayabalığı (Gobiidae): Bakımı kolay, deniz çöpçüleridir. (Çamur zıpzıpları - Oxudercinae da bu aile içinde sınıflandırmalarına rağmen bakımları çok zordur)

Cerrahbalığı (Acanthuridae): Bakımı kolay, pek çok türü olan bir balık çeşididir.

Palyaço balığı (Premnas ve Amphiprion türlerinin hepsi ama özellikle Amphiprion ocellaris): Bakımı en kolay deniz balığı türüdür, tuzlu suyun Japon balığı olarak tanımlanabilir.

Temizlikçi karides (Lysmata amboinensis): Bakımı kolay bir deniz karidesidir.